Turumuz misafirlerimizin ilgili bölge otellerinden alınışı ile başlıyor.  Rehberimiz eşliğinde Samatya semti ve eski Ermeni yerleşim alanlarını gezerek, semtin tarihi hakkında bilgiler ediniyoruz. Gezimiz  Surp Kevork Kilisesi, Hristos Analipsis Kilisesi, Aya Mina Kilisesi, Koca Mustafa Paşa Camii ve Ramazan Efendi Camii gibi Osmanlı ve Bizans dönemine ait birçok tarihi mekanı rehberimiz eşliğinde keşfederek tarihte büyülü bir yolculuğa çıkıyoruz.

Surp Kevork Kilisesi

Bu kilise “Panaia Perivlebdos” (Surp Asdvadzadzin, Azize Meryem Ana) adlı Bizans manastırı üzerine inşa edilmiştir. Osmanlı uyruğundaki Müslümanlar tarafından ise, altındaki ayazma ve büyük sarnıç sebebiyle “Sulu Manastır” olarak anılırdı. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethinden sonra köylerden İstanbul’a göç ettirilen Ermenileri Samatya’ya yerleştirdi. 1461’de ise Bursa Ermenileri Ruhani Önderi Episkopos Hovagim’i İstanbul’a getirterek “Ermeni Patriği” olarak tanıdı. Buradaki Rumlara ait olan ve Ermenilere teslim edilen Kilise, 1641 yılına kadar Patriklik Merkez Kilisesi olarak kullanıldı. 1660’da vuku bulan yangın kilisenin yarısını harab etti ve 1722’de Patrik Hovhannes Golod zamanında Hassa Mimarı Melidon Kalfa Araboğlu tarafından üç kilise ile birlikte yeniden inşa edildi. Yalnız bunlar 1782’deki yangında kül oldular. Kilise 1804’te Bayburtlu Patrik Hovhannes XI.’un döneminde restore edildi. Daha sonra, 1832’de Mimar Hagop Amira Güllabyan ve Mimar Minas Kalfa’nın çabalarıyla tekrar restore edildi. Son restorasyonu ise 2006 yılında yapılmış ve Patrik Mesrob II. Hazretleri tarafından ibadete açılmıştır.

Hristos Analipsis Kilisesi

Hristos Analipsis Kilisesi, eski İstanbul ve Galata bölgesinde işlevini sürdüren kiliselerden, İsa’ya ithaf edilmiş olan tek yapıdır. Analipsis “İsa’nın göğe yükselişi”ni betimler. Kilise ile ilgili en eski kayıt, M.Gedeon’un tespitine göre 1566 yılına aittir. Kiliseyi 8 Mayıs 1578’de ziyaret eden ve buradaki dini törene katılan S.Gerlach, aldığı notlarda Analipsis adındaki ayazma ile şifalı suyundan bahseder.

Kilisenin varlığı, İstanbul’daki Rum Ortodoks kiliseleri hakkında çeşitli zamanlarda yapılan araştırmalarda tespit edilmiştir. Rus Çarı İvan Vasiliyeviç’in bağışta bulunacağı Ortodoks kiliselerini saptamak üzere, 1583 yılında İstanbul’a gelen Tryfon Karabeinikov’un çıkardığı listede 14 numaralı yapı olarak belirtilen kilise, 1604 yılında Atinalı A. Paterakis’in hazırladığı listede 28 numara, 1669 yılında Thomas Smith’in listesinde ise 4 numaralı yapı olarak yer almıştır. Gedeon, kilisenin 1782 yılında yandığını belirtirken, bu yapıya ait 1791 tarihli bir kayıttan da bahsetmiştir. Yapının kuzeybatısındaki giriş kapısı üzerinde bulunan, 1 Mart 1832 tarihli mermer kitabenin Yunanca metninde kilisenin, Patrik 1. Konstantios döneminde (1830-1834) yenilendiği ve mimarının Konstantinos olduğu ifade edilmektedir.

Aya Mina Kilisesi

Aya Mina Kilisesi  Türkiye‘nin İstanbul kentinin Fatih ilçesine bağlı Samatya semtinde bulunan bir Rum Ortodoks kilisesidir. 4. ya da 5. yüzyılda inşa edilen Aziz Polikarpos‘un Erken Hristiyan Martirionu üzerine 1833’te mimar Konstantis Yolasığmazis tarafından inşa edilmiştir.

Koca Mustafa Paşa Camii

Sur içi İstanbul’unun bu semtine adını vermiş olan Koca Mustafa Paşa Camii ve Külliyesi, Sünbüliyye tarikatının merkez dergâhını da oluşturmuştur. Bu sebeple halk arasında Sünbül Efendi Camii olarak da anılır. Şehrin batısında kara tarafı surlarına yakın bir yerde bulunan caminin etrafı bir duvarla çevrili olup yapılar genişçe bir avlunun içinde yer almaktadır. Cami binası havârilerden Hagios Andreas adına kurulmuş bir kilisedir. Ancak İmparator Arkadios’un kızı Arkadia’nın V. yüzyıl başlarında yaptırdığı kilisenin ve henüz kesin olarak yeri belirlenemeyen Saturnios Kapısı civarında yer alan Hagios Andreas erkekler manastırının bu kiliseyle ilgisi olup olmadığı tesbit edilememiştir. Avlu kapısının dışında yerde görülen ve V. yüzyıla tarihlendirilen eski bir sütun başlığı, söz konusu yapının Arkadios dönemine ait olması için yeterli bir dayanak sayılmaz. Şimdiki Koca Mustafa Paşa Camii’nin yerinde bulunduğu nisbeten daha açık şekilde ileri sürülebilen bir kadınlar manastırı ise ilk olarak VIII. yüzyılda zikredilmektedir. İkonoklast (resim düşmanı) akım sırasında (726-842) idam edilen Giritli Aziz (Hosios) Andreas’ın kutsal kalıntıları (rölik) buraya gömülmüş ve Bizans halkı mûcizeler yarattığına inandığı bu azizin adını zamanla aslında havâri Andreas’a ithaf edilmiş olan bu manastıra bağlamıştır.

Ramazan Efendi Camii

Ramazan Efendi Camii İstanbul‘un Kocamustafapaşa semtinde bir camidir. 1585’te Mimar Sinan tarafından yapılan cami, Kuvayı Milliye caddesinin otobüs duraklarında biten yönündedir. Tek minareli, kırma çatılıdır. Çeşitli tamirler görmüştür. Dede Efendi bu caminin tamirine destek vermiştir. Hüsrev Çelebi Camii, Bezirganbaşı Camii adıyla da bilinir.  Ramazan Efendi denmesinin sebebi buradaki tekke şeyhinin adının Ramazan Efendi oluşundandır. Ramazan Efendi, cami giriş kapısının solunda yapıya bitişik türbesinde yatmaktadır.

Önemli Bilgilendirme

Bu tur minimum 2 katılımcı  ile yapılmaktadır.